باغ فین کاشان کجاست؟

باغ فین کاشان از زیباترین و مشهور ترین باغ های ایرانی است. این باغ تاریخی با سروهای بلند و با شکوه و جوی‌هایی با فواره‌های کوچک که در همه جای باغ گسترده‌اند همراه با عمارتهای تاریخی زیبا و متعدد نگینی درخشان و شگفت آور در شهر نسبتاً گرم و خشک کاشان است.

این باغ در منتهی الیه جنوب غربی شهر کاشان قرار دارد و از چشمه‌ی معروف سلیمانیه که مظهر آن با فاصله کمی در بالادست باغ است مشروب می‌گردد.

سابقه‌ی تاریخی این باغ را می‌توان منتسب به باغی دانست که طبق متون تاریخی از قرون اولیه‌ی اسلامی وجود داشته و پس از زلزله سال ۹۸۲ هجری قمری کاشان رو به ویرانی و نابودی گراییده و محل آن اکنون به باغ کهنه معروف است.

باغ فعلی به دستور شاه عباس اول صفوی که علاقه‌ی زیادی به کاشان داشته است در حدود سال 1500 هجری قمری و در محلی در بالادست باغ کهنه و نزدیک به آن، در مجاورت چشمه‌ی سلیمانیه بنا گردیده و در طول دوره های بعدی نیز عمارت های متعددی به آن اضافه شده است.

باغ فین کاشان که در حدود ۲۳ هزار و ۷۰۰ متر مربع مساحت دارد با برج و باروی مستحکم همراه با عمارت باشکوه و دو طبقه سردر ورودی، محصور گردیده است. فضای سبز درون باغ با خیابان کشی هایی که مسیر جوی های آب با فواره های کوچک و زیبا در میان آنها تعبیه شده‌اند، به چهار بخش یا چهار باغ تقسیم شده است.

درختان بلند و سر به فلک کشیده سرو با عمری چند صد ساله و سیستم آبرسانی دقیق و منحصر به فرد و نحوه‌ی تنظیم فوران فواره های جوی‌ها از جمله ویژگی‌های بارز و مهم این باغ به شمار می‌روند.

در مرکزیت باغ کوشک بزرگ میانی که از بناهای اولیه‌ی باغ است قرار دارد و در مرکز آن حوضی است که آب از درون آن می جوشد و از طریق جوی‌ها به سایر نقاط باغ منتقل می‌گردد.

با توجه به شکل خاص مسیر حرکت آب از کانال زیرزمینی به درون حوض، این کوشک به نام شتر گلوی صفوی نیز خوانده می‌شود. در دو طرف این کوشک و بر روی محور میانی اصلی باغ دو حوض وسیع ساخته شده است.

تالار شاه نشین و حوض پیش روی آن که آب از سوراخ های کف آن به بالا فوران می‌کند و به حوض جوش معروف شده به همراه یک کوشک زیبا و تزئینات نقاشی در سقف و حوضی در میان، بناهای دیگر این باغ هستند که در دوره قاجاری بنا شده‌اند.

حمام باغ فین کاشان

دو باب حمام در مجاورت یکدیگر در یکی از اضلاع باغ ساخته شده‌اند.

در یک طرف محور میانی شرقی و غربی نیز یک مجموعه اتاق که چند سالی است کاربری کتابخانه دارد و در طرف دیگر موزه باغ فین که ساخته شده به سال ۱۳۴۶ قرار دارند. در این موزه اشیای گرانبها و ارزشمندی از تاریخ و تمدن ایران به نمایش گذاشته شده است.

باغ فین کاشان در سالهای انتهایی دوره‌ی صفویه و در اثر حوادث مختلفی همچون حمله افاغنه به ایران و نیز زلزله‌ی ویرانگر سال 1192 هجری قمری دچار خرابی‌های فراوانی گردید ولی با عنایتی که حکام دوره‌های بعدی به آن داشتند، مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است.

خلوت کریم‌خانی که ساختمانی است مسکونی، در دوره‌ی زندیه و در زمان کریم خان زند احداث شد.

در دوره قاجاریه و با به قدرت رسیدن فتحعلی شاه و نظر و توجهی که این پادشاه به آنجا کرد، باغ دوباره اهمیت خود را بازیافت. فتحعلی شاه بر اثر دلبستگی‌هایی که به صفای باغ و زیبایی‌های چشمه فین داشت، دستور داد تا همزمان با ساختن مسجد مدرسه عظیم و زیبای سلطانی در کاشان، خرابی‌های باغ را مرمت نموده و آنجا را زینت و آرایشی شاهانه بدهند.

در مدتی که این مکان در حال تعمیرات و نوسازی بود خود شخصاً برای سرکشی و تفرج در باغ حاضر می‌شد تا اینکه در سال 1226 هجری مرمت آن به پایان رسید.

عمده‌ترین افزوده‌های دوران فتحعلی شاه به باغ فین کاشان عبارتند از:

نقاشی‌هایی که در شتر گلوی صفوی به بنا افزوده شده، ساخت یکی از حمام‌های باغ به همراه مرمت حمام قدیمی آن، ساخت عمارت شتر گلوی قاجاری (فتحعلی‌شاهی) در سمت جنوب غربی باغ و ایجاد خلوت نظام الدوله (حرمسرا) توسط دامادش علی محمد خان نظام الدوله.

باغ فین کاشان در طول تاریخ میزبان وقایع مهمی همچون تاجگذاری شاه اسماعیل اول و شاه عباس دوم صفوی بوده است ولی مهمترین رویدادی که در باغ تاریخی فین اتفاق افتاده، شهادت تاسف بار میرزا تقی خان امیرکبیر در سال ۱۲۳۰ شمسی در حمام باغ است.

امیرکبیر روزهای پایانی عمر خویش را در این باغ و در تبعید زندگی می‌کرد. حکم قتل وی که با تلاش بدخواهانش توسط ناصرالدین شاه قاجار صادر گردید، هنگامی که وی در حمام باغ مشغول استحمام بود، با بریدن رگ دست ایشان اجرا گردید.

* باغ فین کاشان به شماره‌ی ۲۳۸ پانزده آذر ۱۳۱۴ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. این باغ به همراه هشت باغ دیگر ایران در سال ۱۳۹۰ و با ارسال پرونده‌ای به نام باغ ایرانی به سازمان یونسکو در فهرست آثار جهانی به ثبت رسید.